De meest voorkomende parasitaire worm bij onze honden is de spoelworm Toxocara canis.
En het meest gehoorde antwoord op de vraag of een baasje zijn dier regelmatig ontwormt is: ¨Mijn hond heeft geen wormen, ik kijk altijd de ontlasting goed na¨.
Daarmee komen we dan meteen bij de kern van de zaak: aan de buitenkant van de hond of aan de ontlasting is helemaal niet te zien of een dier spoelwormen heeft.
Het grootste deel van de levenscyclus van de spoelwormen speelt zich af in het lichaam van het dier, met name in de dunne darm, de longen en de lever.
Alleen de volwassen wormen komen af en toe naar buiten, via de ontlasting of via het braaksel. Deze spoelwormen zien eruit als roze of gele spaghetti draadjes en zijn 9 -17 cm lang.
Spoelworm
De wormeitjes daarentegen zijn microscopisch klein en met het blote oog dus niet te zien, terwijl ze wel in grote aantallen aanwezig kunnen zijn.
De meeste pups komen al besmet met de spoelwormlarven ter wereld en zullen als ze niet ontwormd worden hun hele leven besmet blijven.
Om dit te begrijpen zal ik de bijzonder interessante cyclus van de spoelwormen even schetsen.
Een hond neemt een eitje op van buiten. Uit dit eitje komt in de darm een larve vrij. Deze boort zich door de darmwand een weg naar een bloedvat en gaat met de bloedstroom mee naar onder andere spieren, vetweefsel, lever en longen.
In deze organen, behalve de longen, gaan de larven in ruste en kapselen zich tijdelijk in. In de longen gaan de larven door de bloedvatwand heen naar de fijnere vertakking van de luchtwegen (bronchiën).
Ze worden opgehoest naar de keel en weer ingeslikt en naar de darm getransporteerd, waar de larve uitgroeit tot een nieuwe worm.
Deze gaat zeer veel eitjes produceren: 200.000 per dag. Deze eitjes komen met de ontlasting naar buiten en in het eitje ontwikkelt zich een nieuw larfje.
Dit duurt ongeveer 14 dagen. Dan is dit gerijpte eitje infectieus (kan een ander dier besmetten) en als dit dat naar binnen wordt gelikt begint de cyclus opnieuw.
Hoe besmetten jonge dieren zich?
Wanneer bij de moederhond drachtig wordt, worden onder invloed van hormonen de z.g. rustende larven die in spier-, vet- en andere weefsels zitten, weer actief.
Ze komen in de bloedbaan en via de placenta (navelstrengbloedvaten) in het bloed van de pup en vervolgens in de darmen.
Na de geboorte verplaatsen de larven in de moederhond zich naar het melkklierweefsel en komen de larven via de melk in de jongen dieren terecht.
Op deze wijze worden de jonge dieren al heel snel voor of na de geboorte besmet. Daarnaast kunnen ze ook nog besmet worden via de eitjes in de ontlasting van het moederdier.
Waarom zijn spoelwormen schadelijk?
Bij volwassen dieren merk je meestal weinig van een spoelworminfectie. Ze vormen echter wel een bron van infectie die gevaarlijk is voor hun omgeving.
Honden kunnen andere dieren besmetten en ook de mens. Dit gaat vaak ongemerkt voorbij. Soms kunnen griepachtige verschijnselen ontstaan met algemeen ziek zijn, koorts en leverproblemen.
De eitjes met een larfje erin kunnen door de mens opgenomen worden en de larven komen dan vrij in de darmen. Daarna starten ze een trektocht door het lichaam via de bloedbaan en kunnen ze terechtkomen in een aantal organen zoals lever, longen, hersenen en ogen.
Daar kapselen ze zich in en kunnen ze ontstekingsreacties veroorzaken. Er zijn enkele gevallen bekend, waarbij een larve in het oog van een kind terecht kwam, met als gevolg een niet te behandelen ontsteking en verlies van het oog.
Verder is onlangs komen vast te staan dat aanleg voor asthma wordt verergerd door het opnemen van spoelwormlarven. Dit heeft te maken met een allergische reactie in de longen.
Bij jonge dieren zijn de verschijnselen veel duidelijker merkbaar. Bij een ernstige besmetting sterven de pups direct na de geboorte als regel met de volgende verschijnselen:
- hoesten
- diarree
- spoelwormen uitbraken
- soms verstopping
- bloedarmoede
- algehele zwakte
- typische dikke ¨wormbuikjes¨
- doffe vacht
- mager
Ze produceren enorme hoeveelheden wormeitjes waarmee ze de ouderdieren en ook de mensen in hun omgeving kunnen besmetten.
Waarom regelmatig en hoe vaak ontwormen?
Voor zowel de honden als voor de eigenaren is het wormvrij houden van de dieren van groot belang. Aangezien de larvale stadia over het algemeen minder gevoelig zijn voor de meeste wormmiddelen, zal regelmatig ontwormen noodzakelijk zijn om de volwassen wormen te doden.
Wanneer na een ontworming veel volwassen spoelwormen meekomen met de ontlasting, kun je er zeker van zijn dat er nog larvale stadia in het lichaam aanwezig zijn.
Bovendien ¨eten¨ de wormen niet allemaal tegelijk het wormmiddel op, zodat niet alle volwassen wormen tegelijk het loodje leggen.
Als er na een ontworming veel spoelwormen in de ontlasting zitten, moet in elk geval moet na 3-4 weken de kuur herhaald worden.
Een goed schema voor het ontwormen is:
Jonge dieren: op 2, 4, 6, 8 weken en daarna elke maand tot 6 maanden.
Volwassen dieren: 2 x per jaar.
Teven voor de dekking een keer extra ontwormen, na de bevalling weer.
Naast door regelmatig met een goed middel te ontwormen kunnen we onszelf ook beschermen tegen een spoelworminfectie door:
- zandbakken af te dekken tegen het gebruik door katten als kattenbak
- goed handen wassen na spelen in zandbak of werken in de tuin
- eventuele kattenbakken in huis regelmatig verschonen met kokend water
De bewering: ¨mijn hond heeft geen wormen¨ is in het licht van de ingewikkelde inwendige cyclus van de spoelworm moeilijk staande te houden.
Zelfs als het ontlastingsonderzoek negatief is op wormeieren, betekent dit nog niet dat het dier wormvrij is.
Jonge en mannetjes spoelwormen produceren al helemaal geen eieren. En de volwassen vrouwtjes spoelwormen produceren de eitjes in vlagen.
Om van de in het lichaam verstopte larven nog maar niet te spreken.
